Het immense verschil tussen 'Oost' en 'West'
Slechts één club uit het voormalige Oost-Duitsland speelt in de Bundesliga. En het is dat energiedrankgigant Red Bull brood zag in Leipzig, anders was het er niet één. Hoe komt het toch dat het verschil nog altijd zo groot is, 27 jaar na de hereniging van Duitsland? Op zoek naar verhalen trok sportjournalist Thijs Stevens door het land van onze oosterburen.
Deze longread bestaat uit vier verhalen die samen een indruk geven van het voetbal in Oost-Duitsland:
1. Waarom er maar één Oost-Duitse voetbalclub op het hoogste niveau uitkomt
2. RB Leipzig: gehaat en gevreesd in Duitsland en daarbuiten
3. “RB Leipzig is rebels en enorm creatief, dat maakt de club zo intrigerend”
4. FC Lok: de club waar het stadion wordt onderhouden met statiegeld
1.Waarom er maar één Oost-Duitse voetbalclub op het hoogste niveau uitkomt
Met de komst van RB Leipzig heeft de voormalige DDR sinds jaren weer een club in de Bundesliga. De overige zeventien teams komen allemaal uit het westen (en uit West-Berlijn). Het voetbal illustreert daarmee de grote verschillen die er nog altijd zijn tussen oost en west. Toch maakt het uitblijven van sportief succes de voetbalsupporter in het oosten niet minder trots. In Dresden heeft men zich allang neergelegd bij het verschil dat ‘nooit meer hersteld zal worden’.
Op een vrijdagavond in december zit tram 11 in Dresden bomvol. De overgrote meerderheid van de reizigers is in het geel en zwart gehuld. Groepjes mannen drinken bier, families zitten bij elkaar op schoot. De stemming is goed, want het is wedstrijddag. De lokale trots Dynamo Dresden speelt vandaag tegen Würzburger Kickers. De club staat bovenaan de derde Bundesliga, het derde niveau in Duitsland. Nog een paar zeges en promotie is een feit.
Trouw
Ik raak in gesprek met Florian. Een 47-jarige supporter en medewerker bij het beroemde Semperoper, het operagebouw van de stad. Hij vertelt in perfect Engels waarom het stadion vanavond vol zit. “Voor sommige mensen klinkt het misschien triest”, begint hij terwijl steeds meer medereizigers meeluisteren. “30.000 mensen die gaan kijken naar een club op het derde niveau. Je moet er maar zin in hebben. Maar deze club betekent alles voor de mensen hier. Er is ook geen alternatief, in het oosten zijn we gewend dat het niveau niet al te best is. Maar juist doordat we samen de teleurstellingen door hebben gemaakt, blijven we trouw. Met z’n allen.”
Een paar mannen knikken instemmend.
Gered van de ondergang
Het stadion van Dynamo oogt niet bepaald als een thuishaven van een armzalige club op het derde niveau. Toch kent de club al jaren financiële problemen. Het stadion, dat plaats biedt aan 32.000 toeschouwers, is daar debet aan. In 2015 verkeerde de club in zwaar weer. Dynamo had acuut geld nodig. Miljoenen. Mede doordat de club het stadion had vernieuwd en de sportieve prestaties tegenvielen was de club op sterven na dood.
De grootste club van Duitsland besloot de club te helpen. Er werd een benefietwedstrijd georganiseerd tegen Bayern München (1-3 overwinning voor Bayern). De opbrengst daarvan ging in zijn geheel naar de Oost-Duitse club. Bovendien besloot de rekordmeister uit Beieren het totaalbedrag te verdubbelen. Uit eigen zak. Naar verluid hield Dynamo ruim twee miljoen over aan het vriendschappelijke duel. De club was van de ondergang gered.
Gebrek aan multinationals
Na de wedstrijd (2-1 zege voor de thuisploeg) spreek ik met Henry Buschmann, persvoorlichter van de club. Verder dan hem kom ik niet, er is namelijk enorm veel pers op de been. Vergelijkbaar met de aandacht voor Ajax of Feyenoord. “Nee, aan aandacht geen gebrek hier”, is het eerste wat Buschmann mij vertelt, terwijl hij mij enthousiast begeleidt door de persruimte. “Je hebt de wedstrijd ook gezien toch? Bomvol zaten de tribunes. Nee, aan de mensen hier ligt het niet. Die blijven altijd komen.”
Met die laatste opmerking laat de persvoorlichter al merken dat de situatie van de club niet ideaal is. “Zo’n grote club, met zo’n aanhang, die hoort eigenlijk niet thuis op dit niveau. Het is lastig. Er is veel bedrijvigheid in deze regio, maar de multinationals zitten allemaal in het westen. Het is moeilijk om echt grote sponsors te vinden. En die zijn cruciaal om op sportief gebied vooruit te kunnen. Heb jij in het stadion sponsors gezien die je kende?” Een goede vraag, want toen ik in het stadion was viel me dat al op. Alle reclame-uitingen waren mij onbekend.
Ik opper een constructie zoals die van Red Bull bij RB Leipzig. Buschmann begint te lachen. “Daar kan ik geen uitspraak over doen. Dat moet je misschien aan de fans vragen.” Zonder het direct te zeggen, bedoelt hij dat de achterban dat nooit zou accepteren. Hij wist op dat moment nog niet dat de fanatieke achterban een paar maanden later een afgehakte stierenkop zouden gooien naar de fans van Leipzig.
Buschmann denkt dat er uiteindelijk wel verbetering komt in de gelijkheid tussen beide delen van het land. “Alleen duurt dat nog heel lang. Kijk, wij zijn wel de club waarvan je verwacht dat we de stap ooit moeten maken. We hebben een zware periode achter de rug, maar zijn nu weer bijna gezond. Uiteindelijk gaan de prestaties toch voor een groot deel samen met de financiële middelen die voorhanden zijn. Promoveren naar de tweede Bundesliga zou al een enorme sprong voorwaarts zijn, maar meer zit er op korte termijn niet in. Dat kan in deze regio hooguit door een constructie zoals bij Leipzig.”
2. RB Leipzig: gehaat en gevreesd in Duitsland en daarbuiten
Voetbalsupporters in Duitsland verbroederen in strijd tegen Red Bull. Fans noemen oproep zelf al te laat, maar proberen imago van het merk te schaden en andere clubs en landen te behoeden voor de ‘marketingmachine’.
Zodra de spelers van RasenBallsport Leipzig het veld betreden, waar ook in Duitsland, klinkt er een oorverdovend fluitconcert. Spandoeken verschijnen in alle soorten en maten en de spreekkoren houden aan tot na het laatste fluitsignaal. De piepjonge club, momenteel uitkomend in de Duitse Bundesliga, wordt sinds de oprichting in 2009 verafschuwd in ons voetbalgekke buurland. RB Leipzig is namelijk een product van energiedrankgigant Red Bull en juist dat merk vormt volgens tegenstanders een bedreiging voor het voetbal. Ook in Nederland.
Op een koude, natte maandagavond eind november speelt RB een uitwedstrijd in de Zuid-Duitse stad Karlsruhe. Het seizoen daarvoor leidde dat nog tot de nodige problemen. Supporters van Karlsruher SC (KSC) zouden volgens de technisch directeur van RB, Ralf Rangnick, het spelershotel van zijn ploeg hebben bestookt. Een bewering die niet klopt, vertellen Tobias, Christoph en Alexander. De drie zijn lid van verschillende fanatieke ‘ultra’ groeperingen van KSC en hebben momenteel allen een stadionverbod. In hun supporterscafé, een soort overdekte ‘biergarten’ vlak naast het stadion, vertellen ze voor de wedstrijd over hun club en de angst die ze voelen voor clubs zoals Rasenball Leipzig.
Marketing
“RB is geen club”, begint Alexander zijn verhaal nog voor de barvrouw de tijd heeft om de bestelling van vier halve liters bier op te nemen. “RB Leipzig is een pure marketingmachine. Het heeft niets met voetbal te maken. Ze hebben op een hele smerige, maar slimme manier de regels veranderd, waardoor Red Bull alles kan bepalen. Als het niet om een voetbalclub ging, zou ik zeggen dat ze geniaal zijn.”
Duitse voetbalclubs mogen geen eigenaar hebben met volledige zeggenschap, zoals dat bij bijvoorbeeld Manchester City en Chelsea in Engeland of Paris Saint-Germain in Frankrijk wel het geval is. In Duitsland zijn voetbalclubs nog verenigingen, waarbij de supporters zeggenschap hebben binnen de besturen en de voorzitter en/of beleidsbepalers kunnen controleren. Red Bull heeft daar handig op ingespeeld. Zo is de club formeel wel een vereniging, maar telt deze slecht tien leden. Volgens Christoph zelf gekozen door de club. “Dat zijn gewoon medewerkers van Red Bull. Zij bepalen de regels. Het is geen club maar een bedrijf. Wanneer je kritiek levert, ben je niet welkom. Vandaar dat onze fans de uitwedstrijd ook boycotten.”
Anti-RB Campagne
Het contrast tussen Karlsruher SC en RB kan volgens Tobias niet groter. “Hier lopen een hoop supporters al meer dan veertig jaar rond. Het gaat van generatie op generatie, op die manier ben ik ook fan geworden. We hebben een oud, sfeervol stadion en een grote, fanatieke harde kern. Leipzig heeft geen supporters. Althans niet die van RB. De twee andere clubs in die stad, Chemie Leipzig en Lokomotive Leipzig spelen op een veel lager niveau. Red Bull biedt de stad straks Bundesliga-voetbal aan, alleen dat heeft niets met fan zijn te maken. RB heeft geen historie, geen identiteit.”
De ultragroeperingen van KSC besloten daarom samen met vijand Kaiserslautern en met Darmstadt (inmiddels Bundesligaclub) een gezamenlijke campagne te beginnen tegen de opkomst van Red Bull, genaamd ‘Nein zu RB’ (Nee tegen RB). “We willen het liefst het tij keren, maar daarvoor is het al te laat”, concludeert Alexander. “We zijn pas in actie gekomen toen RB Leipzig promoveerde naar de tweede Bundesliga. Veel clubs uit deze competitie steunen de campagne nu, alleen net als dat wij te laat reageerden, zullen de fans van Bundesligaclubs zich ook pas laten horen zodra RB in die competitie speelt. De club kunnen we helaas niet meer terugdraaien, daarvoor is het al te laat. We roepen wel iedereen op geen Red Bull meer te drinken. Gelukkig is dat niet zo moeilijk, want het is echt smerig.”
De drie denken dat er een grote kans is dat Red Bull zich de komende jaren ook in Nederland zal vestigen. “Als ze een club beginnen in Oostenrijk, Ghana en op het vijfde niveau in Duitsland, dan betekent dat dat ze overal naam willen maken”, analyseert Christoph. “Het gaat Red Bull puur om marketing en het imago. Bovendien rouleren ze de spelers tussen de clubs. Het zou op sportief gebied aantrekkelijk zijn om spelers ook een jaar in de eredivisie te kunnen laten spelen.”
2017: voorspellingen komen uit
Anderhalf jaar na het gesprek met de fanatieke supporters van Karlsruher SC lijken hun uitspraken een voor een uit te komen. RB Leipzig speelt inmiddels in de Bundesliga. De club eindigt op de tweede plaats en is daarmee ook verzekerd van deelname aan de Champions League. KSC daarentegen degradeerde inmiddels naar het derde niveau.
Alexander kondigde in november 2015 al aan dat de Bundesligaclubs pas in actie zouden komen zodra Leipzig in de Bundesliga zou spelen. Hij kreeg daarin gelijk. Bijna overal waar de supporters van RB Leipzig hun team volgden tijdens uitwedstrijden, kregen ze het zwaar te verduren. Het dieptepunt was misschien wel de confrontatie met de harde kern van Borussia Dortmund. Hierbij vielen meerdere gewonden. De Duitse politie sluit niet uit dat de aanslag die werd gepleegd op de bus van de Dortmund-spelers een wraakactie was van de Leipzig-aanhang.
Een andere voorspelling die nog niet is uitgekomen, namelijk dat Red Bull ook in Nederland een club zou overnemen/oprichten, lijkt wel realistischer te worden. Tegenover BNR zei de baas van Red Bull Nederland dat hij interesse heeft in de overname van een Nederlandse voetbalclub. De KNVB liet daarop weten dat deze optie niet mogelijk is.
Imperium
RasenBallsport Leipzig is al de vijfde voetbalclub die in handen is van Red Bull. Naast het Amerikaanse New York Red Bulls en Red Bull Salzburg uit Oostenrijk, richtte de club de afgelopen tien jaar, behalve in Leipzig, nog twee voetbalclubs op. In Ghana komt Red Bull Academy Sogakope sinds 2008 uit op het tweede niveau van het Afrikaanse land. Bovendien moet Red Bull Brasil sinds 2007 vanuit Sao Pãolo voor nieuwe talenten zorgen. Vier werelddelen bestrijkt het voetbalbolwerk dus inmiddels.
Momenteel zou Red Bull ook in onderhandeling zijn met de voormalige Engelse grootmacht Leeds United. De club die tegenwoordig uitkomt in de Championship, het tweede niveau in Engeland, ontving in april 2015 volgens meerdere Engelse media, waaronder The Mirror, een bod van zestig miljoen pond (meer dan tachtig miljoen euro). De supporters zijn tegen, maar tot op de dag van vandaag zouden de onderhandelingen in volle gang zijn.
Eind 2014 ging bovendien het gerucht dat Red Bull interesse zou hebben in de overname van FC Twente. Verschillende voetbalsites waaronder Voetbal International en Goal.com meldden dat Munsterman zelfs al een bod van Red Bull had afgewezen. Of dat waar is, is tot op de dag nog niet bevestigd.
Karlsruher SC 0-1 RasenBallsport Leipzig
Na een tirade van een uur was het tijd voor de ultra’s om op een andere, geheime locatie de wedstrijd te volgen. Zowel het stadion als het plein eromheen was voor de mannen verboden terrein. “We hebben wel meegeholpen aan de acties die in het stadion plaatsvinden. Vorig jaar was het indrukwekkender, maar dit jaar gebeurt er ook wel het een en ander”, besloot Christoph. Hij kreeg wat betreft dat laatste gelijk.
Negentig minuten lang toverde de harde kern van KSC spandoeken tevoorschijn, gericht aan Red Bull en zijn technisch directeur Ralf Rangnick. Opvallend was dat de ingezette spreekkoren massaal werden overgenomen in het zestig jaar oude Wildparkstadion. Zelfs de eretribune en de familievakken deden mee. Vrij vertaald voerde de leus “Fuck de marketing blikjesclub” de boventoon bij de ruim vijftienduizend aanwezigen.
Overigens viel op het veld nog niet te merken dat de gasten uit Leipzig volgend seizoen weleens in de Bundesliga kunnen spelen. Maar ondanks een legio kansen en een strafschop tegen, wonnen de ‘Roten Bullen’ wel: 0-1.
3. “RB Leipzig is rebels en enorm creatief, dat maakt de club zo intrigerend”
Hij bezocht meerdere wedstrijden van RasenBallsport Leipzig. Als journalist, maar ook als liefhebber. Want behalve dat Robert Hüsken Leipzig-clubwatcher is voor Sportnieuws.nl, raakte hij ook steeds meer verknocht aan de club. Schreef hij in 2014 nog een stuk over de club voor de Volkskrant, nu beheert hij de Facebookpagina RB Leipzig Nederland. In dit gesprek vertelt hij over de, in zijn ogen, bijzondere club van de toekomst.
Direct aan het begin van het interview benadrukt Hüsken dat hij ook kritisch is. “Ik zou mezelf geen fan willen noemen”, geeft hij lachend aan. “Dat moet wel duidelijk zijn. Tijdens mijn stages bij de Volkskrant en bij NRC volgde ik de club al. Ze speelden toen net in de tweede Bundesliga. Na lang zeuren mocht ik voor beide kranten een stuk schrijven over de club. Juist omdat mensen sceptisch waren en er zoveel afkeer was en is, ben ik Leipzig meer en meer gaan volgen.”
Op zijn stageadressen moest hij telkens overtuigen dat een stuk over deze tweede Bundesliga-club interessant was. “Maar ik wist zeker dat ze heel snel groot zouden worden. Nu spelen ze al Bundesliga en volgend jaar zelfs in de Champions League. Dat in combinatie met de haat die er is. Kijk, er zijn zoveel mensen die die club echt intens haten. Hoe meer mensen tegen deze club zijn, hoe interessanter Leipzig in mijn ogen wordt.”
Merk jij ook dat het veel moeilijker is om een positief geluid te horen dan kritiek?
“Ja, maar dat komt voort uit jaloezie. Fans van andere clubs zijn jaloers, omdat het bij hun club minder goed gaat. Ik vergelijk het met de komst van vluchtelingen. Juist de mensen die het niet zo goed voor elkaar hebben klagen. En dat is binnen het voetbal net zo. Iedereen klaagt over dit en dat, maar feit is dat Red Bull gewoon een geweldig een plan heeft uitgestippeld met RB Leipzig.
“Dit wordt de club van de toekomst. Om bij de beste te horen heb je geld nodig. Bij andere sporten zoals Formule 1 en tennis is het doodnormaal dat sporters worden gesponsord door merken. Voetbal is enorm conservatief, maar uiteindelijk is dit gewoon waar het heen gaat. En Red Bull loopt daarin voorop.”
Maar wel een plan waarbij je je vraagtekens kunt zetten toch? Zo heeft de club met de naam RasenBallsport en met het stierenlogo wel erg veel associaties met het energiedrankje. Iets wat in Duitsland verboden is.
“Ja, dat hebben ze heel slim gedaan. Red Bull zoekt telkens de mazen in de wet en ze hebben er al tientallen gevonden. Ergens helpen ze daar het voetbal mee, want nu kunnen die gaten gedicht worden. Al doet Red Bull het natuurlijk vooral in eigen belang. RasenBallsport heeft dezelfde initialen. Red Bull mocht niet, dus is dit een geweldige uitweg toch? Heb je alsnog RB.
“Zo zijn er wel meer dingen. In Duitsland zijn voetbalclubs verplicht verenigingen. Zo houden supporters directe invloed op het beleid binnen de club. Hiermee moet voorkomen worden dat bedrijven of suikerooms een club over kunnen nemen. RB Leipzig moest dus ook een vereniging opzetten, maar meer dan tien leden heeft de club niet. Allemaal topmedewerkers van Red Bull. Je moet meer dan 10.000 euro meebrengen om lid te worden.”
Het is toch niet gek dat er supporters en clubs zijn die daar van walgen?
“Nee dat begrijp ik ook, maar ik vind het juist wel interessant. Zij overtreden de wet nooit, ze maken alleen op een geweldige manier gebruik van de mazen in de wet. Dat doen wij toch ook? Ik moest onlangs de belastingaangifte doen. Dan ga je toch ook op een legale manier kijken wat je allemaal kunt doen met aftrekposten et cetera. Nou, Red Bull doet dat ook maar dan op een hele grote schaal. Iedereen lag te slapen en RB heeft het super slim aangepakt.
“Het volgende probleem gaan ze ook weer oplossen: van de UEFA mogen er niet twee clubs van dezelfde eigenaar in de Champions League spelen. Omdat Red Bull Salzburg zich ook heeft geplaatst, zou een van de twee clubs nu niet mogen deelnemen. Maar ik ben ervan overtuigd dat Red Bull wel weer een manier vindt om die regel te omzeilen. Die mensen daar zijn zo slim, daar komen ze gewoon weer mee weg. De club speelt constant in het grijze gebied. Dat vind ik super intrigerend.”
Hebben we over een paar jaar ook een Nederlandse voetbalclub met Red Bull als eigenaar?
“Dat denk ik niet. Met Leipzig spelen ze al in een van de grootste competities in de wereld. Verder hebben ze met New York en Salzburg al twee goede clubs die daar net onder zitten. Bovendien zullen ze bij Red Bull wel wat voorzichtiger zijn nu de UEFA kritisch is op de combinatie tussen Salzburg en Leipzig. Een Nederlandse club voegt ook op opleidingsgebied weinig toe. In Leipzig concureert de club namelijk al met Bayern München en Borussia Dortmund om de grootste talenten. Ook de opleiding is dus van wereldniveau.
“Ook heeft Red Bull in Nederland al een perfect uithangbord: Max Verstappen. Aan hem heeft Red Bull in Nederland al meer dan genoeg. Ik heb laatst een keer een stuk geschreven over waarom het merk in Nederland geen club zal kopen. De baas van Red Bull Nederland riep namelijk dat hij wel interesse had in een overname, maar hij heeft daar echt nul komma nul over te zeggen. Geloof mij, het gaat de komende jaren niet gebeuren.”
4. FC Lok: de club waar het stadion wordt onderhouden met statiegeld
Ze zijn in alles precies het tegenovergestelde. Niet met opzet anders dan nieuwe stadgenoot RB Leipzig, al zijn ze er wel trots op. FC Lokomotive Leipzig, door haar supporters Lok genoemd, kent een rijke geschiedenis.
Europacupfinalist tegen Ajax in 1987, bekerwinnaar en tot 24 jaar geleden Bundesligaclub. Een club zonder geld. Zonder de trouwe supporters had het allang geen bestaansrecht meer. Op de betonnen staantribunes groeit onkruid, ook op de hoofdtribune. “Alles wat hier wordt vernieuwd, wordt betaald door de supporters.”
Vol trots openen Aue (25) en Christoph (27) de poorten van hun stadioningang. De vrienden uit Leipzig maken onderdeel uit van Ultras 1966, de harde kern van FC Lok. In overleg met de supportersgroep is besloten dat ze voor één keer een rondleiding geven, al mogen hun achternamen niet gepubliceerd worden (wel bekend bij de auteur) en willen ze niet herkenbaar op de foto. Vanaf de zelf-geschilderde trap in de blauw-gele clubkeuren beschrijven ze de liefde voor de vervallen vierdeklasser.
De trouwe supporter bepaalt
“In dit vak staan we met vijftig man, meer niet”, begint Christoph. “De supporters die nog over zijn, hebben alles meegemaakt. Mijn vader zag Lok nog in de Bundesliga spelen, wij juichen voor ze op het vierde, vijfde en zesde niveau. Iedereen die nu nog wekelijks gaat, zal de club ook altijd trouw blijven.”
Er zullen niet veel clubs zijn waar de supporters zo’n belangrijk onderdeel uitmaken van de club. “Er zitten supporters in het bestuur”, verklaart Aue. “De club realiseert zich dat het niets meer voorstelt zonder de eigen aanhang. Hier gebeurt nu wat wij willen. Terecht, want wij houden de club in leven.” Christoph knikt instemmend en vertelt na enig aarzelen: “Ik heb me vorig jaar kandidaat gesteld voor een bestuurszetel. Helaas werd iemand anders gekozen, al hoort hij wel bij ons.”
Statiegeld
Langs de hekken die de verschillende tribunes met elkaar scheiden staan grote buizen. Supporters gooien daar massaal hun lege bekers bier in tijdens de wedstrijd. Een goed initiatief om het stadion schoon te houden zou je denken, maar er zit meer achter. “Van het geld kopen we verf voor de tribunes”, zegt Aue trots. “Je kunt ervoor kiezen om de bekers in te leveren bij de bar. Dan krijg je 50 cent terug. Maar ik heb nog nooit iemand gezien die dat doet. Behalve verf voor de tribunes en voor sfeeracties, repareren we ook andere dingen. Laatst hebben we een nieuwe dug-out gekocht. Die kon de club zelf niet betalen.”
Terwijl Christoph met een andere sleutel de poort naar het veld opent, haakt hij in op Aue. “Het klinkt voor veel mensen misschien als armoede, maar doordat wij zo dicht bij de club staan hebben we echt een band met Lok. Fans die zeggen dat ze leven voor hun club moeten eens naar ons komen kijken. Hier wordt pas écht geleefd voor de club. Het contrast met die nepclub kan daarom ook niet groter.” Terwijl hij dat zegt, tuurt hij in de richting van het grote Red Bull-stadion, ruim twee kilometer richting het westen.
Het immense contrast met RB Leipzig
Omdat Lok op sportief en financieel gebied al jaren in zwaar weer verkeert, kwam de klap extra hard aan toen RB Leipzig uit de grond werd gestampt. In 2009 besloot de club van energiedrankgigant Red Bull een stadion te bouwen in het oude Zentralstadion, de oude voetbaltempel van Oost-Duitsland. Aue ziet wel een verband tussen het plotselinge ontstaan van RB Leipzig en zijn eigen club. “Leipzig is een grote stad, maar er wordt geen goed voetbal aangeboden. Die smeerlappen van Red Bull maken daar handig gebruiken van. Nu kunnen de gloryhunters ook weer eens naar een wedstrijd.”
De fans van Lok hebben zichtbaar moeite om het over RB te hebben. “Ik snap gewoon écht niet hoe je voor die club kunt juichen”, zegt Christoph. “Geen historie, geen echte fans. Totaal geen inspraak in het bestuur. Tien leden hebben ze! Allemaal medewerkers van Red Bull. Dat is toch krankzinnig? Dat mensen daar bij willen horen. Lekker Red Bull drinken en met een plastic vlag met een stier erop zwaaien. Ik kan er met mijn hoofd niet bij.”
Na één seizoen in dezelfde competitie te hebben gezeten met RB Leipzig, eindigt Lok nu onder het tweede team van de nieuwe grootmacht. “En denk maar niet dat ze hier kwamen kijken. Toen ze op dit niveau speelden, hadden ze nog geen supporters. Nu nog steeds geen échte trouwens, maar ik bedoel: er was echt vrijwel niemand die voor ze klapte. Misschien maar goed ook, want erg gezellig was dat niet geworden.”
